Dorp is leefwereld
Zinspelen op DORP | Waardigheidspraktijken voor professionals die met bewoners samenwerken aan leefbare dorpen.
Onlangs belde een dierbare oud-collega me met een bijzondere vraag. Of ik een lezing wilde geven tijdens het toonmoment van het mooie project 'Dorp Aan Zet'. Ik aarzelde, want wie ben ik om het met enige legitimiteit te hebben over leefbare dorpen? En ik ging overstag. Omdat ik woon in een Haspengouws dorp en weet hoe belangrijk die plek is in mijn leven. Haal mij weg uit dit dorp, en ik zal mezelf opnieuw moeten uitvinden.
Ik ben geen uitzondering. In Engeland deed de vereniging voor het
historisch erfgoed de National Trust in 2019 een interessant onderzoek. Via enquêtes,
gesprekken en zelfs neurologisch onderzoek, wilden ze meer weten over de
relatie tussen mensen en plekken. Uit dat onderzoek blijkt dat mensen sterke
verbindingen ervaren met plekken, dat plekken een positief effect kunnen hebben
op het welzijn van mensen én dat mensen ervaren van te 'behoren' tot een plek.
Identiteit van mensen en de plekken die ze bewonen en beleven zijn nauw met elkaar verbonden. Als we dat ten diepste beseffen, is werken aan leefbaarheid van dorpen een zaak die met de grootst mogelijke empathie benaderd zou moeten worden. Want het dorp is de leefwereld van mensen. Als je raakt aan iets, raak je aan identiteit. Niet alleen van de plek, maar ook van de mensen.
We mogen dat niet vergeten. Meer dan ooit denk ik, in een tijd waarin alles om de mensen heen zo razendsnel verandert, mogen we dat niet vergeten. En toch moeten we aan de slag. Want de leefbaarheid van onze dorpen staat onder druk. Misschien net omdat de maatschappelijke veranderingen elkaar zo snel opvolgen.
Hoe kunnen we daar dan naar kijken? Wat hebben we dan te begrijpen? En hoe kunnen we - als beleidsverantwoordelijken en professionals in ruimtelijke ordening, huisvesting, samenlevingsopbouw en lokale economie - dan het dorp benaderen? Hoe respecteren we in onze acties de leefwereld van mensen? Hoe dragen we er zorg voor dat onze professionele taal en aanpak die leefwereld niet koloniseert maar net ondersteunt?
En dan kom ik uit bij 'Waardigheidspraktijken', een manier van omgaan met andere mensen en de levende wereld die vertrekt vanuit de intrinsieke waardigheid van al wat leeft. Die praktijken liggen als vruchtbare aarde onder het werk dat ik probeer in de wereld te brengen. En uiteindelijk leidde ook mijn denken over leefbare dorpen in die richting.
Dat presenteerde ik met veel plezier. Je kunt de integrale presentatie hieronder - als videofragment - bekijken.
(leestijd: 23 minuten)
Een dorp is meer dan een plaats.
Een dorp is een plek.
Een plaats met betekenis,
waarmee mensen zich verbonden voelen.
Griet Bouwen
Met dank aan de mensen van Stebo, het provinciebestuur Limburg en het Innovatiesteunpunt voor landbouw en platteland voor het vertrouwen. Dank in het bijzonder aan Frouwke Bormans (voor haar jarenlange inzet voor leefbare dorpen in Haspengouw) Hilde Van Ransbeke (voor de uitdagende uitnodiging die mijn denken aanscherpte), aan An Dreesen (die de presentatie in schoonheid uitdrukte) en Luc Gijbels (voor het afwerken en gul delen van de montage).
Het project Dorp Aan Zet ging drie jaar aan de slag met bewoners en beleid in acht Haspengouwse dorpen. De verhalen van die dorpen zijn te ontdekken op de website www.dorpaanzet.be. Wie zelf aan de slag wil met een participatieve dorpsbenadering, kan op die plek het mooie e-boek kosteloos downloaden.
Foto's in dit bericht: Stebo vzw - waarvoor veel dank.
Foto's in presentatie: de meeste bronnen zijn toegevoegd in de presentatie. Enkele toevoegingen:
- Slide 1: Ferrariskaart Haspengouw. Bron: GDI Vlaanderen
- Slide 3: Foto: Rachel via Unsplash
- Slide 9 en slide 12: Foto: Stijn Bollaert, Thuis in de toekomst - een initiatief van de Vlaamse overheid, Agentschap Wonen-Vlaanderen
- Slide 22: Orthofoto Haspengouw. Bron: GDI Vlaanderen
- Alle andere foto's en afbeeldingen: Stebo vzw
