Laat ik aan de hand van een voorbeeld uit mijn eigen leven samen
met jou door de cirkel bewegen. Ik neem je mee doorheen de leercirkel die ik - toen
nog onbewust van de cirkel - doormaakte het afgelopen jaar.
Een beetje voorgeschiedenis
helpt:
Een vraag die mij lang parten speelde: hoe kan ik werken op een manier die mij
energie geeft in plaats van uitput? Jarenlang integreerde ik de inzichten uit
het boek 'Leven en werken in het ritme van de seizoenen (Jaap Voigt) in mijn
leven. Ik ontdekte hoezeer een mensenleven beïnvloed wordt door natuurlijke
processen. Hoezeer ik me gesteund voel door de plek waar ik woon. En hoeveel
zorgen ik me maak over de gevolgen van verbroken relaties tussen mens en aarde.
Ik keek documentaires, zocht het internet af en las boeken rond de relatie
mens-natuur, de ziel van plekken, filosofie van eenvoudiger leven,
permacultuur, klimaatverandering en de bedreigde biodiversiteit. Het voedde
vooral het verlangen ermee naar buiten te durven komen. Er iets mee te doen.
Bij te dragen aan een nieuw tijdperk waarin de mens niet langer heerst over
maar meewerkt met de aarde. Maar hoe dan? Ik kon er niet de vinger op leggen.
Stap 1:
Buiging voor de vraag
Leren van binnenuit begint bij een vraag. Een oprechte vraag
die belang stelt in het vinden van een antwoord. Buig voor de vraag, zegt Ilse.
Buigen in de zin van respect betuigen. Buigen als beweging om heel nabij de
vraag te komen, om ze van dichtbij te bekijken, te onderzoeken, te ontdekken
waar het écht om gaat. 'Hoe beter de vraag, hoe dieper we buigen', zegt Ilse. 'De
beste vragen zijn degene die je echt bezig houden. Waarop je echt het antwoord
wil weten.'
De vraag waarvoor ik einde
2020 boog was deze: 'Hoe kan ik - op deze plek, thuis - via mijn werk bijdragen
aan het herstellen van de relaties van mensen met het heilige Leven?'
Stap 2:
Lokaliseer mede-zoekers
Ga dan op zoek. Wie is nog met deze vraag bezig? Welke
mensen denken erover na? In welke disciplines of richtingen buigen anderen voor
gelijkaardige vragen? Waar vind je inspirerende praktijken? Het geschenk van
deze stap is de ontdekking dat je niet alleen bent met je vraag. Dat er vast
wel een gemeenschap van mensen is die eenzelfde nieuwsgierigheid met jou deelt.
Ik ontdekte de opleiding
toegepaste ecopsychologie bij EarthWise
Education. Het werd
een begin van een ontdekkingsreis doorheen de gebieden van ecofilosofie en ecopsychologie. In
de leergroep leerde ik vijftien mensen kennen die wakker liggen van
gelijkaardige vragen. Ik voelde me thuiskomen in een gemeenschap van
mede-zoekers. Dat deed enorm deugd.
Stap 3: Bestudeer wat intuïtie aanreikt
De twee kernwoorden zijn belangrijk. Bestudeer: maak je
nieuwe kennis eigen. Doorgrond. Reflecteer, trek conclusies. Maar kies wàt je
bestudeert door te vertrouwen op je intuïtie. Volg wat je spontaan raakt, wat
je blijft intrigeren, wat je ervaart als 'dit past, dit klopt, dit belooft.' Denk
niet alleen met je hoofd, voel ook wat er in je lijf gebeurt.
Ik studeerde wat me aangeboden
werd en volgde vrijelijk, buiten de lijntjes, mijn belangstelling naar nog meer
begrijpen via boeken, websites, video. Ik
voelde hoe de nieuwsgierigheid brandde in mijn lijf, en hoe het pad zich
vormde, zolang ik maar de vreugde volgde die uit mijn ontdekkingen opkwam.
Stap 4: Niet
wetend onderzoekend op pad
Je bestudeerde het veld, je neemt je nieuwe kennis mee en dan
ga je dingen doen. Uitproberen en zien wat werkt. Een experiment uitvoeren. Een
praktijk bedenken en beginnetjes maken. Niets hoeft af en perfect te zijn. De
kunst is: ergens beginnen, met andere mensen. En zien wat je uit die ervaring
kunt leren.
Tijdens de opleiding ging ik
schrijven over wat ik leerde. Ik deed een oefenworkshop waarbij ik anderen
meenam in een ervaring van verbondenheid tussen mens en plek. Ik ging vragen en
oefeningen rond de verbinding mens-natuur verwerken in mijn storyweaving-werk.
Tegen het einde van de opleiding was ik zover dat ik kon schrijven over de
verbinding tussen de ecopsychologie en mijn narratief werk. Ik deelde dat
artikel in mijn netwerk.
Stap 5 :Voelen
tijdens de ervaring
Terwijl je dingen doet, en terugkijkend op de ervaring, voel
je wat het met je doet. Want het kan best zijn dat je de theorie waanzinnig
boeiend vindt, en de praktijk die je kiest je niet raakt. Wat ervaar je in je
lijf? Welke gevoelens zijn je nabij? Wees je dus niet alleen bewust van wat je
doet en welke resultaten dat oplevert, maar ervaar of het ook bij jou past.
Levert je geëxperimenteer ook een kwaliteit op voor jezelf?
Al doende kon ik ervaren hoe
graag ik studeer wanneer ik mijn nieuwsgierige neus kan volgen. Dat schrijven mij
gelukkig maakt, omdat het me helpt dieper door te dringen tot verstaan. Dat de
reacties van lezers me vleugels geven,
want dan voel ik dat mijn streven resoneert met anderen, dat mijn werk
zin heeft. Dat is best wel nerveus ben wanneer ik iets nieuws uitprobeer in een
workshop, training of gesprek, maar dat die nervositeit meestal snel omslaat in
puur plezier.
Stap 6: Ervaring
betekenis geven
En daaruit kun je dan weer leren. Je trekt conclusies uit de
ervaring. Werkt het, dan kan je op dat spoor verder. Werkt het niet, dan is er
vast iets anders waarmee je kunt gaan experimenteren. Of je besluit om je vraag
te veranderen. Of om ze los te laten.
Ik besloot: ik wil schrijven.
Blijven studeren. Mijn Storyweaving werk gaandeweg verrijken met wat ik leer. Geduldig
bouwen aan de uitbreiding van een econarratieve
praktijk. Ik leerde ook over tempo en open ruimte. Hoe
belangrijk het was dat ik mijn agenda gedeeltelijk had vrijgemaakt voor studie
en reflectie. Dat ik thuis, waar ik geworteld ben in de plek, het meeste steun
ervaar. En hoe met minder dwingend werk op de plank en rustige
reflectiemomenten de resultaten speelser bereikt worden en gewoonweg beter
zijn.
Stap 7:
Onverbloemd het antwoord tonen
Nu heb je een antwoord op je vraag. Een deel van het
ontwikkelwerk is klaar. 'Dan zou het toch zonde zijn om dat antwoord niet te
gaan doorleven', zegt Ilse. Want ons gedrag veranderen, daar gaat het om, toch?
Wat zie je mij nu doen? Ik hou
mijn werkagenda in toom. Ik maak dagelijks ruimte voor studie, schrijfwerk en wandelingen.
Ik lig niet langer wakker van 'genoeg' inkomen en kan vertrouwen dat wat nodig
is, wel komt. Ik neem de zorg voor huis en tuin zelf op. Ik weef overal waar ik
kan de aandacht voor de verbinding mens-aarde in mijn werk. Ik nodig anderen
uit mij te helpen thuis een workshopruimte in te richten, zodat ik mijn
vormingswerk nog dichter bij mijn plek kan brengen. Ik werk samen met dierbare
collega's aan een training in econarratief werk en een seizoensleertraject voor
mensen die hun relatie met de levende wereld willen verdiepen. Ik getuig met
dankbaarheid over de kwaliteit van leven die ontstaan is.
Stap 8:
Voorbij de woorden reactie ontvangen
Laat dan bij je binnenkomen wat jouw reis doorheen de cirkel
opleverde. Wat veranderde er bij jezelf? In je omgeving? Wat zeggen mensen?
Waar word jij blijer van? Dat allemaal levert moed op om weer de volgende cirkel
in te gaan.
Nu ik de cirkel zie en
beschrijf, merk ik weer hoe fundamenteel mijn leven is veranderd in de loop van
amper één jaar. Er is een kwaliteit van leven en werken gegroeid die ik koester.
Er is een nieuwe taal in mijn schrijfwerk gekomen. Ik voel me gesteund én
uitgenodigd om op dit pad verder te gaan. Ik werk geduldig en in vertrouwen aan
mijn nieuwe praktijk. Een volgende cirkel in. Met een buiging voor twee nieuwe
vragen: 1/ Wat is de mooist mogelijke ontwikkelpad dat mensen kan inspireren om
in het ritme van de seizoenen hun relatie met de aarde te herstellen? En 2/ Hoe
kan ik in de gemeenschap van narratieve werkers bijdragen aan de bewustwording
omtrent het belang van de relatie mens-natuur?
De cirkel is rond. Nieuwe vragen zijn geboren. De ontwikkelcirkel
van Ilse wil uitdrukking geven aan regeneratief leren. Waarbij je hoofd
en hart meedoen. Waarbij je leert en er net daardoor iets verandert. Waarbij je
iets krijgt, leert en teruggeeft. Of waarbij je je inspant, leert en iets in de
plaats krijgt. 'Geven en ontvangen moet in balans zijn', zegt Ilse 'Je hebt het
nodig dat je iets terugkrijgt voor de moeite. Niet alleen na een lange leerweg,
maar in elke stap.' Zonder wederkerigheid loert uitputting om de hoek. Ilse:
'Als het gaat voelen als een berg waar je tegenop kijkt, is er iets mis. Het
moet genoeg speels aanvoelen.' Leren hoeft niet altijd leuk te zijn, maar
je moet wel voelen dat het werkt, dat het je beweegt en inspireert.